تأثیر دیابت بر سلامت چشم | دیابت به عنوان یکی از مهم‌ترین چالش‌های بهداشتی در قرن بیست و یکم شناخته میشود. این بیماری مزمن نه تنها بر کیفیت زندگی افراد تأثیر می‌گذارد بلکه می‌تواند عوارض جدی برای ارگان‌های مختلف بدن، به‌ویژه چشم‌ها، داشته باشد. در این مقاله، به بررسی تأثیر دیابت بر سلامت چشم، انواع عوارض چشمی ناشی از دیابت، و راه‌های پیشگیری و مدیریت این عوارض خواهیم پرداخت.
دیابت به طور مستقیم و غیرمستقیم می‌تواند به بروز مشکلات بینایی منجر شود. افزایش سطح قند خون به آسیب به عروق خونی و اعصاب در بدن منجر میشود که این موضوع به‌ویژه در شبکیه چشم تأثیرگذار است.
دیابتیک رتینوپاتی سر دسته علل نابینایی در سنین ۲۰ تا ۶۴ سالگی هست.
تیپ 1 دیابت وابسته به ایمنی هست و بعنوان IDDM شناخته میشود و تیپ 2 دیابت NIDDM می‌باشد.
شیوع تمامی انواع دیابتیک رتینوپاتی ( DR ) با افزایش طول مدت دیابت و سن بیمار افزایش می یابد.
بندرت در بچه های کوچکتر از ۱۰ سال دیابتیک رتینوپاتی دیده میشود، خطر ایجاد DR بعد از بلوغ افزایش می یابد.
طول مدت ابتلا به دیابت مستقیما با افزایش شیوع DR هم در تیپ 1 و هم در تیپ 2 دیابت همراه است .
بعد از ۲۰ سال ۹۹٪ بیماران تیپ 1 و ۶۰٪ بیماران تیپ 2 درجاتی از DR را دارند .
علت دقیق بیماری میکروواسکولار دیابت نا مشخص است . اعتقاد بر این است که بمدت طولانی در معرض هیپرگلیسمی بودن ( افزایش قند خون ) باعث تغییرات فیزیولوژیک و بیوشیمیایی میشود که در نهایت منجر به صدمه دیدن اندوتلیوم رگ میشود. تغییرات ویژه مویرگ‌های شبکیه شامل از دست رفتن انتخابی پری سایت ها و ضخیم شدن غشا پایه عروقی میشود که منجر به انسداد مویرگی و عدم خونرسانی قسمتی از شبکیه میشود و در نتیجه نشت سرم از رگ و ادم ( ورم ) شبکیه رخ می‌دهد.
۱) افزایش چسبندگی پلاکت‌های خون
۲) تجمع گلبول‌های قرمز خون
۳) ناهنجارهای چربی خون
۴) نقص فیبرینولیز
۵)سطح غیر طبیعی هورمون رشد
۶)افزایش فاکتور های رشد اندوتلیوم عروقی ( VEGF )
۷) ویسکوزیته ( غلظت ) غیر طبیعی خون و سرم
هدف اصلی درمان تاخیر یا جلوگیری از ایجاد عوارض هست، فشار خون اگر چندین سال بخوبی کنترل نشودباعث افزایش خطر پیشرفت DR و ادم ماکولا ( ادم لکه زرد در شبکیه ) میشود.
مهم‌ترین فاکتور در درمان مدیکال DR ، کنترل خوب قند خون هست ،کنترل فشار خون هم در کاهش پیشرفت رتینوپاتی و نقص دید موثر می‌باشد .
رتینوپاتی دیابتی یکی از شایع‌ترین عوارض چشمی در افراد مبتلا به دیابت است. این بیماری به آسیب به عروق خونی شبکیه منجر میشود. در مراحل ابتدایی، این بیماری ممکن است بدون علامت باشد، اما با پیشرفت آن، می‌تواند به تاری دید، نقاط کور و در نهایت کوری منجر شود.
کاتاراکت به معنای کدر شدن عدسی چشم است و می‌تواند باعث کاهش کیفیت بینایی شود. افراد مبتلا به دیابت به دلیل تغییرات متابولیکی در لنز چشم، بیشتر در معرض ابتلا به کاتاراکت هستند. این عارضه معمولاً با افزایش سن و همچنین با بالا رفتن سطح قند خون تشدید میشود.
گلوکوم به افزایش فشار داخل چشم اشاره دارد و می‌تواند به آسیب به عصب بینایی و کاهش بینایی منجر شود. افراد مبتلا به دیابت بیشتر در معرض ابتلا به گلوکوم هستند. این بیماری معمولاً بدون علامت است و برای تشخیص آن نیاز به معاینات منظم چشم پزشک است.
نوسانات قند خون می‌تواند باعث تغییرات موقتی در بینایی شود. افراد مبتلا به دیابت ممکن است در زمان‌های خاص تاری دید یا مشکلات بینایی دیگری را تجربه کنند که معمولاً با کنترل قند خون به حالت عادی بازمی‌گردند.
بیماران تیپ 1 دیابت ندرتا طی ۵ سال اول بیماری دچار رتینوپاتی می‌شوند ، در مقابل در صد زیادی از بیماران تیپ 2 در زمان تشخیص بیماری ، رتینوپاتی دارند .
حاملگی خطر پیشرفت DR را بیشتر می‌کند، برای زنان باردارتوصیه میشود یک معاینه قبل از بارداری و یا در سه ماهه اول بارداری داشته باشند و معاینات بعدی بر اساس صلاحدید چشم پزشک و یا هر یک تا ۳ ماه و بر اساس شدت رتینوپاتی خواهد بود.
بروز دیابت تا قبل از ۳۰ سالگی باشد؛ اولین معاینه طی ۵ سال اول و فالو آپ روتین سالیانه .
بروز دیابت بعد از ۳۱ سالگی باشد : اولین معاینه بمحض تشخیص بیماری و حداقل فالوآپ روتین سالیانه .
عوامل مختلفی می‌توانند خطر ابتلا به عوارض چشمی ناشی از دیابت را افزایش دهند:
کنترل دقیق قند خون یکی از مهم‌ترین روش‌ها برای پیشگیری از عوارض چشمی دیابت است. رعایت رژیم غذایی مناسب، ورزش منظم و مصرف داروهای تجویزی می‌تواند به کنترل قند خون کمک کند.
افراد مبتلا به دیابت باید حداقل سالی یک بار توسط یک چشم پزشک معاینه شوند. این معاینات به شناسایی زودهنگام عوارض چشمی کمک می‌کند و می‌تواند از پیشرفت بیماری جلوگیری کند.
کنترل فشار خون و چربی خون نیز در پیشگیری از عوارض چشمی و سایر عوارض دیابت اهمیت دارد. استفاده از داروهای مناسب و رعایت رژیم غذایی می‌تواند به حفظ این مقادیر در سطح مناسب کمک کند.
سیگار کشیدن می‌تواند خطر ابتلا به عوارض چشمی و سایر عوارض دیابت را افزایش دهد. ترک سیگار به بهبود سلامت عمومی و کاهش خطر عوارض کمک می‌کند.
درمان رتینوپاتی دیابتی ممکن است شامل روش‌های زیر باشد:
در صورت ابتلا به کاتاراکت، جراحی برای تعویض عدسی کدر با یک عدسی مصنوعی یک گزینه مؤثر است. این جراحی معمولاً ایمن و با نتایج مثبت است.
DR ممکن است پس از جراحی کاتاراکت پیشرفت کند ، بیمارانی که قرار است جراحی کاتاراکت شوند اگر دچار ادم ماکولا و نان پرولیفراتیو دیابتیک رتینوپاتی شدید و یا پرولیفراتیو دیابتیک رتینوپاتی هستند اگر مدیا اجازه می‌دهد قبل از جراحی تحت فوتوکوآگولاسیون ( لیزر شبکیه ) قرار گیرند و اگر شدت کاتاراکت مانع انجام آن میشود ، بایستی بعد از جراحی سریعا ارزیابی و درمان شوند، در مجموع تمامی بیماران دیابتی بایستی پس از جراحی کاتاراکت ارزیابی مجدد شوند.
گلوکوم معمولاً با استفاده از داروهای چشمی، لیزر درمانی یا جراحی درمان میشود. پیگیری منظم و درمان به موقع می‌تواند از آسیب بیشتر به عصب بینایی جلوگیری کند.
نئوواسکولاریزاسیون ( تشکیل عروق جدید ) بر روی آیریس ( عنبیه ) یا زاویه اتاق قدامی ؛ در بیماران دیابتی وجود تافت های ایزوله کوچک نئوواسکولاریزاسیون در حاشیه مردمک نسبتا شایع است ، این موارد را می‌توان با گونیوسکوپی تحت نظر گرفت و درمان را به تاخیر انداخت .ولی بیمارانی که نئوواسکولاریزاسیون ممتد در حاشیه مردمک و کلارت آیریس و یا زاویه اتاق قدامی دارندنیاز به لیزر شبکیه سریع از نوع PRP دارند صرف نظر از اینکه در چه مرحله ای از DR قرار دارند.
تزریق آنتی VEGF داخل مایع زجاجیه باعث کاهش نئوواسکولاریزاسیون در کوتاه مدت میشود.
آموزش بیمار در مورد دیابت و عوارض آن و همچنین مشاوره در مورد سبک زندگی سالم می‌تواند به مدیریت بهتر عوارض چشمی کمک کند. این شامل آموزش در مورد تغذیه مناسب، فعالیت بدنی و اهمیت کنترل قند خون است.
دیابت می‌تواند تأثیرات جدی بر سلامت چشم داشته باشد، اما با کنترل قند خون، معاینات منظم و رعایت شیوه‌های زندگی سالم، می‌توان به طور قابل توجهی از بروز عوارض چشمی جلوگیری کرد. آگاهی از عوارض و مدیریت آن‌ها برای حفظ کیفیت زندگی افراد مبتلا به دیابت بسیار مهم است. همکاری با پزشکان و متخصصان بهداشت می‌تواند به شناسایی و درمان به موقع عوارض کمک کند و کیفیت زندگی افراد مبتلا به دیابت را بهبود بخشد.
بابل، ميدان كشوري، سرداران ٢، ساختمان پزشكان روجين، طبقه ٤
info@drgharoei.com
